Starzenie oparte na ciągłym angażowaniu się

Rozmowa z Renatą Janik, działaczką społeczną, w latach 2010-2013 wiceprzewodniczącą rady powiatu kieleckiego, w latach 2013-2015 posłanką na sejm z ramienia Platformy Obywatelskiej.

Karolina Kwiecińska: Województwo świętokrzyskiej jest jednym z najszybciej starzejących się. Przybywa seniorów najstarszych, wymagających opieki. Jak w Państwa regionie wygląda opieka geriatryczna?

Renata Janik: Województwo świętokrzyskie należy do najszybciej starzejących się regionów Polski, a także do stosunkowo ubogich. Uprawnione więc będzie stwierdzenie, iż sytuacja seniorów jest u nas bardzo trudna. W naszym województwie jest tylko jeden oddział geriatryczny z 35 łóżkami, ponadto nie ma wielu specjalistów z tej dziedziny. Zresztą w całym kraju jest ich tylko około 270… Co więcej, brakuje miejsc w placówkach opiekuńczych i hospicjach, wciąż za mało jest dla seniorów placówek dziennego pobytu. Wobec faktu, że ludzie w wieku 65+ stanowią obecnie kilkanaście procent społeczeństwa, stoi przed nami poważne zadanie do wykonania. Musimy walczyć o aktywne i zdrowe starzenie się jak największej liczby osób.

Jakie to starzenie się powinno być, Pani zdaniem?

Aktywne i zdrowe starzenie się to dla mnie przede wszystkim starzenie upływające na ciągłym angażowaniu się – zarówno fizycznym, jak i intelektualnym. Bardzo istotna jest aktywność publiczna oraz samodzielność w zakresie czynności dnia codziennego i decydowania o sobie, zainteresowanie życiem społecznym, chęć angażowania się w nie. Trzeba też pamiętać o byciu aktywnym fizycznie, oczywiście w miarę swoich sił, możliwości i stanu zdrowia. Zazwyczaj są to regularne ćwiczenia, wybrane treningi, gimnastyka, jazda na rowerze czy chociażby spacery, do których osobiście seniorów zachęcam.

Wspomniała Pani o klubach i domach seniora – w Kielcach funkcjonuje ich dosyć dużo. Ponadto odbywają się tu bezpłatne szczepienia przeciw grypie, w realizacji jest też projekt „Złota jesień”, który zapewnia mieszkania potrzebującym osobom starszym. Jakie jeszcze działania na rzecz seniorów wyróżniają to miasto?

Miasto, wychodząc naprzeciw osobom starszym, realizuje szereg działań odpowiadających ich potrzebom motorycznym i psychologicznym, aby podnieść jakość ich życia, przy czym formalnie inicjatorem i realizatorem wszystkich działań na rzecz środowiska senioralnego jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Zintegrowany system wsparcia na rzecz seniorów w Kielcach ma bezpośredni związek z kształtowaniem środowiska fizycznego, ale i społecznego. Zależy nam, aby poprzez różne formy działań seniorzy aktywnie spędzali swój wolny czas, wykorzystywali posiadane umiejętności, doświadczenie i wiedzę. Przede wszystkim jednak – aby w ogóle chcieli dokonywać zmian w swoim życiu. Co więcej, pełniejsze korzystanie z potencjału osób starszych jest szansą na pełnienie przez nich różnych ról społecznych w życiu publicznym. Społeczeństwo obywatelskie, bardzo słabe w Polsce, musimy silnie wspierać, również poprzez angażowanie w jego działanie najstarszych obywateli.

Macie państwo wiele placówek senioralnych, które służą rehabilitacji.

Ale realizujemy też działania nastawione na umożliwienie spędzania wolnego czasu i socjalizację. One pozwalają seniorom być w obiegu społecznym, towarzyskim, wymieniać informacje, inspiracje. W różnych częściach miasta powstają ogólnodostępne strefy sportu i rekreacji, aby zapewnić dogodną przestrzeń odpowiadającą potrzebom seniorów. Mam na myśli głównie siłownie na świeżym powietrzu, punkty ze stołami do gry w szachy, miejsca do grillowania. Umożliwiają one aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu oraz integrację – zarówno seniorów, jak i międzypokoleniową. W takich strefach zapewnione są m.in. dobre oświetlenie, system monitoringu podnoszący poziom bezpieczeństwa, a także specjalny sprzęt do czynnego wypoczynku. Zwykle znajdują się także ławki, aby seniorzy mogli odpocząć, usiąść i porozmawiać czy poczytać. Co więcej, do aktywności w mieście zachęcają też baseny miejskie, teatry i filharmonia, gdyż oferują specjalne zniżki dla seniorów.

A jakie wprowadzono w Kielcach rozwiązania infrastrukturalne przyjazne seniorom?

Bardzo często bariery architektoniczne stanowią główną przyczynę braku aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu publicznym. Z czasem osoby te coraz rzadziej wychodzą z domów, opuszczają nawet spotkania ze znajomymi, aż ostatecznie wycofują się z życia społecznego. Ogólna infrastruktura Kielc oraz liczne miejsca użyteczności publicznej są dostosowywane do potrzeb osób o obniżonej sprawności ruchowej. Zniesiono już liczne bariery architektoniczne, m. in. w różnych miejscach sukcesywnie likwiduje się krawężniki czy schody. Dzięki możliwości swobodnego przemieszczania się po mieście seniorzy będę chętniej wychodzić z domów, a więc i uczestniczyć w życiu społecznym czy kulturalnym miasta. Codzienne funkcjonowanie ułatwiają im także kursujące na wybranych trasach niskopodłogowe autobusy komunikacji miejskiej, z których seniorzy mogą bezpłatnie korzystać. W mieście jest też dużo ławek i miejsc, gdzie można odpocząć, co dodatkowo wpływa na poczucie bezpieczeństwa i komfortu.

Organizowała Pani liczne konferencje senioralne w województwie świętokrzyskim. Czy mają one jakieś większe znaczenie lokalne? Jaka jest ich funkcja?

Do tej pory zorganizowałam w województwie świętokrzyskim dziesięć konferencji poświęconych realizacji założeń polityki senioralnej i problemom seniorów w ogóle. Nie każdy ma możliwość, aby dotrzeć do dużego miasta, dlatego też te dodatkowe spotkania są tak potrzebne. Uczestniczą w nich i samorządowcy poszukujący wiedzy i sami seniorzy świadomie podchodzący do wyzwań starzenia. Dzięki tym spotkaniom stworzyło się lokalne środowisko nastawione na działania prosenioralne. To największa wartość.

Rezultatem największej z tych konferencji, kieleckiego Kongresu Zdrowego Starzenia, jest Biała Księga – interdyscyplinarny dokument stanowiący podstawę do dyskusji z politykami i decydentami w sprawie polskiej polityki senioralnej. Co dokładnie on zawiera, jakie są szanse na realizację zawartych w nim pomysłów?

Biała Księga odnosi się do wielu sfer życia człowieka – m.in. edukacyjnej, społecznej, zawodowej, rodzinnej, ale przede wszystkim zdrowotnej. Problemy wieku senioralnego mają bowiem swój początek znacznie wcześniej, a dbałość o zdrowie przez całe życie daje szansę na zdrową starość. Co więcej – zwiększa tę szansę. Profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia oraz rozwój usług medycznych mają wspierać seniorów, pomóc im jak najdłuższej utrzymać dobry stan zdrowia, sprawność i samodzielność. Dzięki temu będą oni mogli zarówno kontynuować aktywność zawodową, jak i uczestniczyć w życiu społecznym.

Dziękuję za rozmowę.